Workshop Microplastics

Maastricht, 28 november 2023

Wetenschappers en experten roepen op tot regelgeving inzake het verlies van plastic pellets en een gemeenschappelijke actie op het niveau van het stroomgebied om verdere vervuiling zoveel mogelijk te verhinderen…

Het Nederlandse Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Vlaamse Milieumaatschappij, en de Internationale Scheldecommissie hebben wetenschappers, experten, ambtenaren uit de betrokken diensten, en beleidsverantwoordelijken uit Frankrijk, Nederland, België, Duitsland, en de Europese Commissie uitgenodigd om in een symposium zich te buigen over de internationale uitdaging die microplastics vormen in het milieu, en in het bijzonder in oppervlaktewater, in Maastricht op 28 november 2023.  Acht sprekers gaven een overzicht van het probleem, van de initiatieven om het probleem van de vervuiling door microplastics te beperken of zelfs te verhinderen, en hoe we hierin verder moeten, aan een publiek van 70 experten.

Bijna twintig jaar terug verscheen een ophefmakende bijdrage van wetenschappers aan het Sir Alister Hardy Foundation for Ocean Science in samenwerking met de universiteiten van Plymouth en Southampton in het wetenschappelijk tijdschrift Science onder de titel “Lost at Sea: Where Is All the Plastic?” (mei 2004), waarbij de microplastics vervuiling sinds de jaren 1960 werd bestudeerd.  Sindsdien nam de vervuiling door microplastics onrustwekkende dimensies aan.  Het overgrote deel van de microplastics vervuiling komt via de rivieren in het milieu.

In het “Zero Pollution Plan” uit 2021 formuleerde de Europese Commissie (EC) de ambitie om tegen 2030 microplastics met 30% te reduceren. De bronnen van vervuiling van microplastics in het milieu zijn veelvuldig: van verven over autobanden, granulaire pellets, textiel voor consumenten en voor de landbouw, detergenten, etc…  In heel wat toepassingen zijn microplastics verwerkt, en het wordt niet eenvoudig om, op het einde van de consumptiecyclus, te verhinderen dat deze in het milieu komen.  Daarom heeft de Europese Commissie geopteerd om eerst de verliezen van granulaire pellets aan te pakken in de productieketen zowel als in de logistiek ervan; omdat dit onderdeel makkelijk is om te omvatten, aan te pakken, en voldoende impact heeft om resultaat te bekomen in een korte termijn.  Een wetsvoorstel wordt momenteel hierover opgesteld en zal binnenkort overgemaakt worden aan het Europees Parlement en de Europese Raad.  De EC deed een oproep om de kern van het probleem van microplastics verder te promoten en te streven naar het invoeren van oplossingen.

In Vlaanderen worden er momenteel gewerkt in 4 onderzoeksdomeinen: monitoring, methode ontwikkeling, effecten op ecosystemen en humane gezondheid. Belangrijk is de studie van de bruto emissie naar de netto emissie, om mitigerende maatregelen te kunnen vastleggen. Heel wat microplastics komen in het milieu via huishoudelijk afval: gelukkig wordt er 80% bij de zuiveringsinstallatie opgevist; maar slechts 83% van de huishoudens zijn aangesloten op een afvalzuiveringsinstallatie.

De koppeling tussen microplastics en de effecten op ecosystemen en de gezondheid dienen nog verder bestudeerd te worden; maar er is wel een invloed vast te stellen, onder meer betreffende de opname van microplastics in dier en mens.

Belangrijk zijn een reeks studies inzake het verwijderen van microplastics in afvalwater, onder meer via de zuiveringstations.  Ook het zwerfafval dat afbreekt tot microplastics in het milieu leidt tot vervuiling: de aanpak daarvan kan onmiddellijk resultaat geven.  Daarnaast is het van groot belang om majeure ongevallen met microplastics, bijvoorbeeld met transportschepen op zee, zo vlug en efficiënt mogelijk te kunnen opruimen.

De haven van Antwerpen is een bijzonder ecologisch-economisch systeem gezien de bijzonderheid van de Zeeschelde en haar estuarium met de tweede grootste petrochemische cluster ter wereld op zijn oevers.  Studies van de Universiteit van Antwerpen tonen aan dat nog altijd een belangrijk volume van pellets verloren gaat, zelfs na een grondige sweep van de rivier.  Verrassend is dat je meeste pellets niet stroomafwaarts maar stroomopwaarts vindt, waar ze accumuleren.

In zijn slotwoord concludeerde Theo van de Gazelle, Voorzitter van de Internationale Scheldecommissie, dat:

1. Microplastics een groot en verscheiden onderwerp is, met vele meetmethodes om dit te onderkennen.
2. Prioriteit aan die acties dient gegeven te worden die meteen resultaat kunnen opleveren.
3. Samenwerking op internationaal niveau hard nodig is.

“Vandaag zijn de eerste stappen gezet naar een holistischer begrip van het probleem van microplastiscs in het milieu: er wordt gewerkt aan een kennisagenda milieu en gezondheid…”, zegt Leon Dhaene, Secretaris Generaal van de Internationale Scheldecommissie.  “Talrijke uitdagingen blijven nog bestaan, onder meer hoe we de productie van microplastics kunnen beheersen, hoe we bestaande producten met microplastics beter kunnen hergebruiken, en hoe we microplastics die in het milieu terecht kwamen efficiënt er uit kunnen halen. Het zijn uitdagingen die we best het het niveau van een stroomgebied en gezamelijk kunnen aanpakken.”

Hieronder kan u de link naar het programma van de Workshop Microplastics terug vinden.

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Silvia Forni van de Europese Commissie terug vinden.

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Maaike Vercauteren van de  Universiteit Gent terug vinden.

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Joris Quik van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) terug vinden.

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Audrey Joris van het Institut Scientifique de Service Public (ISSeP) terug vinden.

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Ronny Blust van de Universiteit Antwerpen terug vinden.

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Ageeth Boos van Rijkswaterstaat en van Anne-Marie Prins, van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) terug vinden.

 

Hieronder kan u de link naar de presentatie van Camille Lacroix van CEDRE terug vinden.